شمع یکی از مهم ترین قطعات در خودرو می باشد، حرکت اولیه و روشن شدن ماشین به سلامت شمع مرتبط می شود. اگر کوچکترین ایرادی در شمع ایجاد شده باشد ماشین قادر به حرکت نخواهد بود.
شمع خودرو با ایجاد جرقه در محفظه احتراق باعث انفجار بخار ناشی از بنزین شده و با حرکت دادن سیلندرها به سمت پایین حرکت اولیه خودرو را رقم میزند. به همین علت این قطعه جزو اصلی ترین و مهم ترین قطعات خودرو است که باید برای نگهداری آن اقدامات لازم را انجام دهید.
در این مطلب قصد داریم شما را بهترین زمان تعویض شمع و علائمی که نشان دهنده زمان تعویض این قطعه می باشد و نحوه تعویض آن آشنا کنیم. اگر خودرو 206، پراید، پژو، دنا، سمند، ال 90 و یا خودرو خارجی دارید و احساس می کنید شمع خودرو نیاز به تعویض دارید توصیه می کنیم تا انتها این مطلب از سری مقالات آموزش برق خودرو با ما همراه باشید.
شمع خودرو، از قطعات مصرفی مهم و حائز اهمیت تعبیه شده در پیشرانه وسایل نقلیه به شمار می رود. این قطعه در کاهش مصرف سوخت و ارتقای عملکرد فنی خودرو، نقش برجسته و پر رنگی ایفا می نماید.
شمع ها با ایجاد جرقه، فرآیند احتراق سوخت در سیلندرهای پیشرانه را عملیاتی می سازند. با گذشت زمان و به تدریج، کیفیت و کارایی و عمر مفید این قطعه کاهش پیدا می کند. در این شرایط، می بایست نسبت به تعویض شمع خودرو اقدام نمود. دانستن بهترین زمان تعویض شمع خودرو، از درجه اهمیت بسیار بالایی برخوردار می باشد.
کار اصلی شمع خودرو ایجاد جرقه در محفظه احتراق است. هوا و بنزین با هم مخلوط شده و برای احتراق و انفجار به یک محرک نیاز دارند که جرقه ناشی از شمع همان محرک مورد نظر به حساب می آید. شمع خودرو برخلاف شمع های معمولی که روشن می مانند، دائماً در حال جرقه زدن و قطع و وصل می باشد.
ریپ زدن ماشین، افت توان خودرو در سربالایی ها و در هنگام سبقت گرفتن از جمله مواردی به شمار می آیند که نشانگر عیب و نقص در شمع ماشین است این موارد باعث کارکرد نامیزان و لرزش موتور می شوند که در علم مکانیک اصطلاحاً به آن تک یا سه کار کردن می گویند.
علائم خرابی شمع خودرو به چند بخش مجزا تقسیم می شود که پس از باز کردن شمع از روی ماشین وضعیت آن را باید بررسی کنید.
برای بیرون آوردن شمع ماشین ابتدا باید قطعه سوار شده بر روی آن یعنی کویل را باز کنید. بسته به نوع خودرو، نوع کویل نیز متفاوت می باشد. به عنوان مثال در برخی از آنها کویل از نوع مداری است و برای هر سیلندر یک کویل جرقه تعبیه شده که باید در ابتدا، این قطعه که با پیچ روی درب سوپاپ متصل شده است را باز کنید.
در کنار کویل یک عدد وایر شمع وجود دارد. وایر شمع قطعه ای است که برق را از کویل به خود شمع می رساند، ممکن است ایراد ریپ زدن و ناهماهنگ کار کردن موتور از وایر باشد زیرا خرابی وایر شمع ها می تواند باعث بد کار کردن، افت شتاب و خرابی شمع شود. هنگامی که نیاز است شمع تعویض شود وایرهای خودرو را نیز باید تعویض کنید.
در نظر داشته باشید که وایر حتما باید انعطاف پذیر و نرم باشد.
فنر داخل وایر نباید هیچ گونه سوختگی داشته باشد یعنی جای جرقه و سوختگی روی آن نمانده باشد.
قسمتی که روی شمع قرار می گیرد باید کاملا انعطاف پذیر باشد و هیچ گونه ترک یا خطی روی آن نباشد.
پیش از آشنایی با کویل و علائم خرابی کویل نوبت آن است که با نشانه های خراب شدن شمع و زمان تعویض آن در انواع خودرو ها لازم است تا با علائم خرابی شمع آشنا شویم.
بدون تردید، مصرف بالای بنزین را می توان از مهم ترین و اصلی ترین علائم خرابی شمع خودرو برشمرد. بروز هرگونه ایراد در شمع های ماشین، افزایش میزان مصرف سوخت خودرو را رقم می زند. به طور معمول، مصرف سوخت ماشین در این شرایط در مقایسه با مواقع معمولی، در حدود 30 درصد افزایش پیدا می کند.
چنانچه شمع خودرو، از پایداری، کارایی و کیفیت مناسب برخوردار نباشد، شتاب گرفتن ماشین به فرآیندی سخت و دشوار تبدیل می شود. در صورت ایجاد مشکل در گاز دادن یا شتاب گیری خودرو، می بایست از سلامت و سالم بودن شمع های خودرو اطمینان حاصل کرد.
از دیگر نشانه های خرابی شمع موتور خودرو می توان به تیره و سیاه شدن این قطعه، اشاره نمود. تغییر رنگ ظاهری شمع ها به نوعی حکایت از خرابی و معیوب شدن آنها دارد. در نتیجه این امر می بایست به تعویض شمع موتور خودرو مبادرت ورزید. ضمنا، شمع های سالم، از رنگی مانند خاکستری روشن برخوردار هستند.
در ساختار شمع ها از یک عایق مخصوص استفاده شده است. ترک خوردن و آسیب دیدن این بخش، موجود بروز مشکل در دو سر الکترودها و به تبع آن، عدم ایجاد جرقه می شود. تولید صدا در خودرو ، لرزش و ارتعاش و بد کار کردن پیشرانه، دال بر خرابی و معیوب بودن شمع خودرو است.
ریپ زدن ماشین یکی از دیگر نشانه هایی است که خبر از خرابی شمع خودرو می دهد.
بر اساس بررسی های انجام شده، بهترین زمان تعویض شمع خودرو در بازه 50 هزار کیلومتر، برآورد گردیده است. در این میان، بسته به نوع و مدل و سطح کیفی شمع، این بازه می تواند متغیر و متفاوت باشد.
تعویض شمع های خودرو زودتر از موعد، نتیجه ای به جز افزایش هزینه های جانبی و اقتصادی را در بر ندارد. شمع به عنوان یکی از اجزای مهم پیشرانه خودرو، به صورت مستقیم، عملکرد و کارکرد ماشین را تحت تاثیر قرار میدهد.
در بخش ابتدایی و سر شمع خودرو، یک شکاف وجود داشته که محل نگهداری الکترود می باشد. به مرور زمان، الکترودها موجب ایجاد جرقه های زیاد و متعاقب آن، تغییر در ماهیت فیزیکی شمع می شوند. علاوه بر این، در طی گذشت زمان، عوامل محیطی و نفوذ جرم و آلودگی ها، احتمال خرابی و معیوب شدن قطعه را افزایش می دهد. بروز مشکل در شمع خودرو، کارکرد و عملکرد پیشرانه را با اختلال مواجه می سازد. مضاف بر این، معیوب شدن شمع خودرو، افزایش مصرف سوخت و افزایش میزان آلایندگی ماشین را در پی دارد.
پژو 206 از جمله خودروهای پرکاربرد و پرطرفدار در سطح کشور ما محسوب می شود. این خودرو در تیپ های مختلف طراحی و تولید می گردد. تیپ 5 خودروی پژو 206 در ردیف پر استفاده ترین مدل ها، در میان پژوها محسوب می گردد. با این تفاسیر، بهترین زمان تعویض شمع 206 تیپ 5 هر 50000 کیلومتر اعلام شده است. زمان تعویض شمع 206 تیپ 2 نیز در همین بازه زمانی است.
پراید و تیبا از دیگر خودروهای پراستفاده در میان اقشار مختلف جامعه ما محسوب می شوند. شمع های موجود در این خودروها متناسب با نوع و مدل از طول عمر متفاوتی بهره می برند. به گفته کارشناسان و متخصصان خودرو، هر 30 هزار کیلومتر، بهترین موقع و زمان تعویض شمع پراید و تیبا، عنوان گردیده است.
کیفیت و کارایی شمع موتور خودروی ال 90 در افزایش کارایی و راندمان پیشرانه بسیار تاثیرگذار و موثر است. به منظور کارکرد بهینه موتور خودرو و کاهش مصرف سوخت، مناسب است که زمان تعویض شمع ال 90 در بازه 20 الی 30 هزار کیلومتر باشد. ضمنا، میزان کارکرد و نوع کاربری و نحوه استفاده از خودرو در تشخیص بازه زمانی مناسب تعویض شمع ها، بسیار حائز اهمیت می باشد. عمر شمع ال 90 در استفاده متناسب بین 5 تا 7 سال است ولی باز هم کاملا بسته به میزان استفاده از اتوموبیل به خصوص تعداد سفر ها دارد زیرا مسافت طولانی تری در آن ها طی می شود.
ناگفته نماند که شمع ها متناسب با جنس و مدل در انواع پلاتینیومی و مسی موجود می باشند. طول عمر شمعهای مسی، در حدود 30 هزار کیلومتر است. این در حالی است که طول عمر مفید شمع های پلاتینیومی، حدود 100 هزار کیلومتر برآورد شده است. همچنین، سایر مدل ها از طول عمری تا 150 هزار کیلومتر برخوردار هستند.
این مدل هم تفاوت خیلی زیلدی با سمند و پژو ندارد و به طور میانگین هر 50000 هزار کارکرد باید تعویض کردد که باز هم بستگی به میزان و نوع استفاده از خودرو دارد.
همانطور که پیش از این عنوان گردید، مناسب ترین زمان برای تعویض شمع خودرو بسته به نوع و مدل خودرو متفاوت می باشد. با این وجود، تعویض شمع ماشین، در کاهش مصرف سوخت، افزایش کارایی پیشرانه و صرفه جویی در هزینه های جانبی، تاثیر مطلوب و بسزایی برجای می گذارد.
برای تعویض شمع های خودرو:
1- درب کاپوت را باز کنید. به طور معمول، شمع های خودرو متناسب با نوع و مدل، از 4 تا 8 وایر برخوردار هستند.
2- سپس به آرامی بخش مربوط به اتصال وایرها را گرفته و آنها را جدا کنید. کشیدن وایر شمع ها از قسمت میانه آن، خرابی و معیوب شدن پیشرانه را در پی خواهد داشت.
3- پس از جداسازی وایرها، اطراف و پیرامون ورودی پیشرانه خودرو را تمیز و نظافت کنید. این کار موجب افزایش و بهبود عملکرد پیشرانه می شود.
4- در ادامه از مطابقت داشتن شمع های جدید با شمع های قدیمی اطمینان حاصل کنید.
5- سپس شمع های جدید را روغن کاری نموده و با استفاده از ابزار مناسب، آنها را در محل تعبیه شده قرار دهید.
نکته: از سفت و محکم بستن بیش از اندازه شمع های موتور خودداری کنید. چرا که این کار موجب وارد شدن آسیب و صدمه به سرسیلندر خودرو می شود. همچنین، وایر شمع ها را باید در مکان اولیه و اصلی خود قرار داد.
مشاهده دود سیاه خارج شده از ماشین نشان دهنده خام سوزی بنزین است.
در قسمت نوک شمع جایی که پلاتین قرار دارد مقداری جرم سیاه رنگ و دوده خشک جمع می شود که بیانگر مصرف زیاد ماشین است، این مصرف بیش از اندازه به دلیل احتراق ناقص شمع است و باید تعویض شود. احتراق ناقص شمع باعث می شود که در برنامه ایسیو خودرو تغییراتی ایجاد شده و پاشش مصرف بنزین بالا رود.
اگر جرم سیاه ایجاد شده در نوک شمع چرب و روغنی شکل باشد، نشان دهنده این است که روغن از طریقی وارد محفظه احتراق شده است.
حتما بخوانید: مدارات برق خودرو
۱.اگر رینگ و پیستون خودرو ضعیف شده و یا شکسته و آسیب دیده شده باشد باعث می شود که روغن از محفظه کارتر به محفظه احتراق حرکت کند، شمع چرب شده و در نتیجه باعث جرم گرفتن شمع ماشین می شود.
۲.زمانی که لاستیک های ساق سوپاپ ماشین یا کاسه نمد سوپاپ آسیب ببیند باعث روغن سوزی خودرو می شود که نتیجه آن خروج دود آبی رنگ است.
اگر لاستیک سوپاپ ماشین خراب شود هنگام استارت زدن ماشین در هوای سرد، دود آبی رنگ خارج شده و رفته رفته با گرم شدن ماشین این دود کم شده و از بین می رود. با استفاده از عیب یابی های مطرح شده می توان دریافت که رینگ پیستون و لاستیک سوپاپ ها سالم هستند یا نه.
در قسمت بعدی شمع، فاصله دهانه پلاتین قرار گرفته است، پلاتین شمع در ماشین های مختلف عدد مخصوص به خود را دارد. به عنوان مثال در برخی ماشین ها از فیلر ۹/۰ برای تنظیم دهانه، و در برخی دیگر از فیلر ۸/۰ استفاده می شود، این اعداد را کارخانه تولید کننده مشخص می کند.
در برخی موارد رنگ چینی شمع تغییر کرده و زرد می شود که اکثرا افراد آن را با رد کردن کمپرس اشتباه می گیرند. اما باید بدانید که اگر ماشین کمپرس رد کرده باشد موتور خودرو بد کار خواهد کرد و کارکرد آن به هم می ریزد. پس این تغییر رنگ چینی بخاطر خاصیت و جنس خود آن است. برای هر نوع ماشین شمع متفاوتی توصیه می شود، از انواع شمع ها می توان به شمع دنسو و انجیکا که برند های ژاپنی هستند، برند اکیوم محصول کشور فرانسه و بوش آلمان اشاره کرد. این برند ها روی خودروهای ایرانی کارایی خوبی ارائه می دهند.
می توان کارهایی را انجام داد که طول عمر شمع افزایش یابد اما باید بدانید که شمع ها قابل تعمیر نیستند.
جمع بندی
در این مقاله به بررسی بهترین زمان برای تعویض شمع در انواع خودروها و علائم خرابی آن، همچنین نحوه تعویض آن نیز اشاره کردیم و به این نتیجه رسیدیم که شمع خودرو جزء مهم ترین قطعات مصرفی آن می باشد و نادیده گرفتن آن خرابی های بیشتری را به بار خواهد آورد ود حتی روی شتاب خودرو و قدرت آن تاثیر مستقیم دارد. از جمله موارد دیگری که به آن پی بردیم این بود که زمان تعویض شمع خودرو ها بسته به مدل آنها با هم متفاوت می باشد و همچنین میانگین استفاده از آنها در طی سال نیز بسیار حائز اهمیت است. ممنون که در فنی پارس همراه ما بودید.