کارکرد ترموستات خودرو چگونه است؟

ترموستات در خودرو نقش تنظیم حرارت موتور را برعهده دارد. در نتیجه عملکرد درست خودرو شما تا حد چشمگیری به تنظیم بودن و درست کار کردن ترموستات خودرو بستگی دارد. در ساخت این قطعه به گونه ای عمل شده
که تغییرات دمایی در کارکرد موتور را مورد سنجش و ارزیابی قرار می دهد. به زبان ساده تر، کار خنک کنندگی موتور و تنظیم دمای آن به این قطعه بستگی دارد. ترموستات به گونه ای طراحی و ساخته شده که کارکرد آن با مخزن
جیوه تعبیه شده ارتباط مستقیم دارد. به بیان بهتر و ساده تر وقتی موتور خودرو به درستی کار کند، نشان از نحوه عملکرد ترموستات در بهترین شرایط را دارد. اما چنانچه هرگونه نقصی در موتور خودرو و یا ترموستات ایجاد شود،
ماشین دچار نقص فنی خواهد شد. علاقه مندان به حوزه تعمیرات و مکانیک خودرو با گذراندن دوره‌ی آموزش مکانیک خودرو می توانند مهارت ویژه ای کسب کنند و تجربه‌ی عملی خود را بالا ببرند.

ترموستات خودرو چیست و چگونه عمل می کند؟

همان طور که در ابتدای مقاله اشاره شد، ترموستات در خودرو قطعه ای مهم و کاربردی است که کار تنظیم و خنک کنندگی موتور را برعهده دارد. در نتیجه کارکرد ترموستات خودرو در عملکرد بهتر ماشین شما
نقش مهمی را ایفا می کند. این قطعه کوچک که به راحتی در کف دست قرار می گیرد، نقش مهم و تعیین کننده ای در سلامت خودرو بر عهده دارد. چرا که هر چه موتور خودرو با حرارت مناسب در حال کار باشد،
عمر موتور بیشتر خواهد بود. به طوری که اگر اطلاع داشته باشید، بیشترین مشکلات و عوامل حادثه ساز و خطر آفرین با دمای بالای موتور به وقوع می پیوندند. این نقص فنی نیز حاصل درست کار نکردن ترموستات خودرو
و تنظیم نکردن دمای موتور با استفاده از مایع خنک کننده و حرکت آن در بین رادیاتور موتور حاصل می شود. پس با یک نگاه کلی شاهد خواهید بود که کارکرد ترموستات خودرو تا چه حد مهم و کارآمد است.

انواع ترموستات خودرو

به طور کلی ترموستات خودرو جزو قطعات بسیار مهمی است که در همه خودروها وجود دارد. اما بسته به مدل خودرو، ترموستات خاصی برای آن تعبیه شده است. ترموستات های موجود در بازار به دو دسته مکانیکی و برقی
تقسیم شده اند که در ادامه به شرح کوتاهی در مورد هر دو گزینه خواهیم پرداخت:

ترموستات مکانیکی

این نوع از ترموستات ها بیشتر در خودرو های داخلی به کار گرفته شده است.

به لحاظ ابعاد و شکل ظاهری این قطعه بسیار کوچک و در کف دست قرار می گیرد. در طراحی این قطعه به گونه ای عمل شده که دارای یک محفظه و لوله فنری شکل است. داخل این محفظه جیوه قرار دارد
که در هنگام فعالیت موتور، حرارت آن تغییر می کند. در چنین شرایطی گرمای جیوه به لوله های فنری فشار وارد نموده و باعث باز شدن مدار ورودی آب می شود. همین عمل به ظاهر ساده، باعث تنظیم حرارت و
خنک کنندگی موتور و عدم استهلاک آن می شود.

ترموستات برقی

کارکرد ترموستات خودرو در این مدل بسیار دقیق تر عمل می کند. از این مدل ترموستات ها بیشتر در خودرو های وارداتی استفاده می کنند.

این نوع از ترموستات به دو حسگر مجهز است. حسگر اول با استفاده از انبساط مایع عمل می کند و سنسور حسگر دوم در صورت انبساط فلز شروع به فعالیت می نماید. این نوع از ترموستات از
عمر مفید بالایی برخوردار است که همین امر باعث صرف هزینه کمتر برای شما خواهد بود. چرا که کار تعمیر و تعویض این قطعه در این مدل به نسبت مدل مکانیکی در زمان طولانی تری انجام خواهد شد.

درجه ترموستات خودرو

در همه خودروها قطعه ترموستات وجود دارد که با توجه به نوع خودرو و رسیدن به عدد مطلوب، درجه ترموستات آن متفاوت خواهد بود. به بیان ساده زمانی که عدد 90 درجه سانتیگراد را برای یک ترموستات عنوان می کنند،
بدین معناست که وقتی دمای موتور وسیله نقلیه به 90 درجه برسد، سوپاپ ترموستات باز شده و مایع خنک کننده وارد رادیاتور خواهد شد. با حرکت مایع خنک کننده حرارت موتور پایین آمده و مایع مجدداً به جای خود باز می گردد.
کارکرد ترموستات خودرو بسته به درجه ترموستات در هر خودرو متفاوت است. به همین دلیل در هنگام خرید ترموستات، حتماً از ترموستات اصل متناسب با خودرو خود استفاده کنید. امروزه ترموستات ها
با درجه حرارت 70، 75، 80، 83، 90 و… متناسب با هر خودرویی در بازار موجود است.

علائم و نشانه های خرابی ترموستات خودرو

در این بخش به نشانه و علائم های گونان از خرابی های ترموستات اشاره خواهیم تا در صورت مواجه شدن با هرکدام از آنها، راه حل مربوطه را پیاده سازی کنید.

عوامل بسیاری باعث بروز مشکل و خرابی ترموستات خودرو می شود که شامل خرابی درپوش، گرما و سرمای بیش از حد، نوسان دمای موتور و عوامل دیگر که به آنها می پردازیم :

تنظیم نبودن و عملکرد اشتباه موتور خودرو

یکی از مواردی که باید در آن به کارکرد ترموستات خودرو شک نمود، درست کار نکردن موتور و مصرف سوخت بالای خودرو است. وقتی موتور خودرو در مدت طولانی در فعالیت باشد،
طبیعتاً باید حرارت ماشین بالا برود. وقتی ترموستات به درستی عمل نکند، باعث بالارفتن آمپر ماشین خواهید خواهد شد. ضمن اینکه در این شرایط مصرف سوخت خودروی شما هم افزایش پیدا می کند.

گرما یا سرمای بیش از حد

همان طور که در طول مقاله اشاره شد، نقش ترموستات خودرو تنظیم حرارت و خنک کنندگی ماشین است. پس هرگونه سرما یا گرمای بیش از حد و غیر متعارف، نشان از خرابی ترموستات خودرو دارد.

نوسانات دمای موتور

به طور کلی موتور خودرو و اجزای تشکیل دهنده آن به گونه ای طراحی و ساخته شده که هر کدام کار خاصی را انجام می دهند. همین امر باعث تنظیم بودن موتور و استفاده از خودرو بدون مشکل و دغدغه است.
در مورد کارکرد ترموستات خودرو و دمای خودرو نیز باید بگوییم، یک سیر منظم را طی می کنند. به همین دلیل چنانچه دچار نوسانات دمایی موتور شده اید، حتماً اولین گزینه شما خرابی ترموستات خواهد بود.

کم کردن آب و تجمع آب بعد از خروج از پارک

اگر در زمان خروج از پارکینگ شاهد تجمع آب رنگی زیر خودروی خود شده اید، حتماً ترموستات شما خراب شده است. نحوه عملکرد ترموستات به گونه ای است که با گرم شدن جیوه داخل مخزن و فشار به
فنرهای داخل ترموستات، ورودی آب باز شده و حرکت آب باعث تنظیم دمای موتور و خنک شدن آن می شود. درصورتی که ترموستات به درستی کار نکند، اجازه خروج مایع خنک کننده را نمی دهد. همین امر باعث آسیب
به شلنگ های اطراف شده و موجب نشت آن می شود.

خرابی درپوش یا قوزینگ ترموستات خودرو

یکی دیگر از دلایل خرابی و عدم کارکرد ترموستات خودرو مربوط به درپوش ترموستات است. درپوش های موجود در بازار از دو جنس فلزی یا همان آلومینیومی و پلاستیکی است.
درصورتی که از درپوش های پلاستیکی در خودرو استفاده نموده اید، امکان خرابی بر اثر حرارت، بالا می رود. در این شرایط درب ترموستات دچار تغییر در شکل ظاهری خود می شود.
یکی دیگر از دلایل خرابی درپوش ها هم سفت نمودن بیش از اندازه پیچ های اطراف درپوش در هنگام تعمیر است. همین مسئله باعث ترک خوردگی و نشتی خواهد شد.

تست کردن ترموستات خودرو

همان گونه که در بخش قبلی مقاله اشاره شد، در بسیاری از نواقص به وجود آمده در خودرو باید به خرابی ترموستات شک نمود. در واقع تست ترموستات خودرو یکی از اقدامات لازم و ضروری جهت عیب یابی می باشد.

اما باید این مسئله را نیز در نظر داشته باشید که همیشه نمی توان مشکل و نواقص به وجود آمده در ماشین را به کارکرد ترموستات خودرو ربط داد. چرا که در بسیاری مواقع علائم نقص این قطعه
با دیگر قطعات خودرو یکسان است. ازاین رو باید با تست ترموستات از نقص در آن اطمینان حاصل نمایید. برای این منظور می توان به دو روش عمل نمود:

در روش اول باید خودرو را روشن و اجازه دهید با دور کم کار کند. از داخل ورودی محفظه رادیاتور، مایع خنک کننده را زیر نظر داشته باشید. تحت این شرایط نباید مایع در حال جریان باشد چرا که
دمای موتور شما به آن حد نرسیده که نیاز به مایع خنک کننده داشته باشد. اگر شاهد حرکت مایع خنک کننده در این حالت بودید، بدین معناست که شیر ترموستات خودرو باز است که خود خبر از مشکل
و وجود نقص در ترموستات دارد.

یکی دیگر از روش های تست صحیح کارکرد ترموستات خودرو، با لمس شیلنگ رادیاتور انجام می شود. در این روش تست اگر ماشین داغ کرده باشد، طبیعتاً شیلنگ رادیاتور هم باید داغ باشد.
چنانچه ترموستات درست کار نکند، شیلنگ رادیاتور حتی زمانی که بیش از اندازه گرم شود، داغ نخواهد شد. پس به خاطر داشته باشید یکی از راحت ترین روش ها برای تست خرابی ترموستات،
با بررسی و لمس شیلنگ رادیاتور میسر خواهد بود.

کلام پایانی در مورد کارکرد ترموستات خودرو

با توجه به اهمیت بالای ترموستات در کارایی کلی خودرو و سلامت موتور، بهتر است از همه شرایط، روش های نگهداری و دلایل خرابی آن اطلاع داشته باشید. چرا که کارکرد ترموستات خودرو به عوامل ذکر شده بستگی دارد
و عدم آگاهی افراد منجر به بروز مشکلات برای خودرو و فرد خواهد شد. ازآنجایی که وظیفه اصلی ترموستات تنظیم دمای خودرو است، عدم وجود نقص در آن، باعث افزایش طول عمر موتور خودروی شما خواهد شد.
تست سلامت ترموستات از جمله مواردی است که باید یک راننده به یاد داشته باشد. چرا که در هنگام چک کردن شرایط عمومی خودرو با تست نمودن این قطعه می توان از حوادث و خطرات احتمالی جلوگیری نمود.در حالت کلی عملکرد ترموستات خودرو به نوع استفاده‌ی شما از خودرو و رسیدگی به آن ارتباط زیادی دارد.